O CPEIG distinguirá a Núria Castell e Karina Gilbert na Noite da Enxeñaría en Informática
xoves, 9 de xuño do 2022
O
Colexio Profesional de Enxeñaría en Informática de Galicia (CPEIG)
decidiu outorgar o Premio Ada
Byron á doutora en Informática Núria Castell Ariño, e á
catedrática Karina Gibert Oliveras, ambas da Universidade
Politécnica de Cataluña-BarcelonaTech (UPC). Serán entregados no
marco da XIV Noite da Enxeñaría en
Informática de Galicia, que se celebra o 1 xullo no Hotel Puerta
del Camino.
Núria
Castell Ariño (Hospitalet de Llobregat, 1958) licenciouse en
Informática nas primeiras promocións en España na Universidade
Autónoma de Barcelona (UAB), concretamente en 1981 sendo unha das 13
únicas mulleres de entre os 400 matriculados no inicio da carreira,
e doutourouse na UPC en 1989. Segundo explica, ao finalizar o
instituto tenteou a posibilidade de estudar matemáticas, pero pola
falta de aplicacións e por considerar a docencia como única saída
profesional descartou a idea. Vendo o catálogo dos estudos
universitarios da UAB en 1976, cando non existía aínda internet,
optou por unha formación de cinco anos en informática, previa á
creación desta licenciatura. “Me pareció que informática podría
ser una forma interesante de aplicar matemáticas y tener diversidad
de salidas profesionales y me lancé a un mundo por descubrir” .
Os
inicios foron de “la única en el equipo”. Núria Castell Ariño
lembra como no penúltimo ano de carreira traballou unha media
xornada de bolseira como programadora nun centro de cálculo, onde
era a única muller. Xa no último ano da carreira traballou a tempo
completo como programadora no centro de cálculo dunha importante
empresa de seguros. Aquí tamén era a única entre programadores e
analistas. “El trato era el de ‘la peque’, mujer y jovencita,
pero respetando mi trabajo”, recorda.
Ao
rematar os estudos, incorporouse á universidade e a situación
continuaba igual, sendo tamén alí unha das poucas mulleres. Durante
uns anos estivo no equipo de investigación dunha empresa traballando
en temas de tratamento automático da linguaxe. O equipo era
interdisciplinar, de lingüistas e informáticos, e na parte técnica
outra vez era a única muller. Anos despois, foi vicedecana de
Relacións Internacionais (2004-2010) e decana (2010-2017) da
Facultade de Informática da UPC. É tamén a cofundadora do Centro
de Investigación en Tecnologías y Aplicaciones del Lenguaje y el
Habla (TALP) e posteriormente do Centro de Investigación de Ciencia
de Datos Inteligente e Inteligencia Artificial (IDEAI).
O
seu ámbito de investigación é o procesamento automático da
linguaxe natural. Publicou artigos en congresos, revistas e libros
relacionados con esta temática, así como sobre a enxeñaría do
software e outros temas referentes á educación universitaria.
Coorganizou diversos congresos científicos e participou en proxectos
de investigación nacionais e europeos, sendo a investigadora
responsable nalgúns deles.
Participou
activamente no deseño e innovación de programas educativos, non só
a nivel UPC, senón tamén no marco de proxectos internacionais. O
máis recente foi o proxecto europeo “eHealth Eurocampus”
orientado á formación combinada en TIC e saúde. Actualmente segue
colaborando en programas de formación continua coa UPC School e
codirixe un proxecto de investigación sobre a internacionalización
dun centro docente universitario.
Por
outra banda, Núria Castell Ariño participa activamente en temas de
igualdade de xénero e especialmente en accións, locais e
internacionais, para incrementar a presenza de mulleres no ámbito
das Tecnoloxías da información e as Comunicacións (TIC).
Formou
parte do deseño de varios plans de igualdade da UPC, como membro da
súa comisión de igualdade e liderando proxectos internos como o
+noiesTIC (+chicasTIC). Neste ámbito, colaborou no
proxecto europeo H2020 Gender Equality en Engineering through
Communication and Commitment (GEECCO), cuxos resultados foron
merecedores de diversos premios. Participa en programas de mentorías
dirixidas a alumnado de primaria, especialmente ás nenas, para
incrementar as vocacións polas disciplinas STEM (programa Inspira
STEAM –creado pola Universidade de Deusto– e programa aquíSTEAM
da UPC). Actualmente, é asesora de temas de xénero nalgúns
proxectos europeos.
Son
moitas as actividades que realizou e realiza actualmente para
fomentar a presenza feminina e dar visibilidade ás mulleres no campo
tecnolóxico. Incentivou accións de visibilización, tales como a
promoción de Doutoras Honoris Causa pola UPC (Barbara Liskov e
Margaret Hamilton); participou en proxectos como o Inspiring Girls
ou o Noies, les TIC són nostres; participou en xurados de
premios; dirixiu en 2019 o programa Dona i Tecnologia: un tàndem
de futur; e creou e participou en comisións de xénero
(donesCOEINF, Mujeres en Informática do CCII, Intercolegial
catalana).
Baixo
o seu primeiro mandato como decana e co apoio das axudas económicas
de Google, nace e desprégase o proxecto Girls4Bits na FIB que se
desenvolve entre 2010 e 2015. O seu obxecto foi loitar contra os
tópicos e estereotipos negativos e ofrecer unha visión distinta da
informática. Como resultado, xeráronse contidos dixitais para
visualizar o traballo realizado polas enxeñeiras en informática, e
a visión que teñen algunhas estudantes ou recentes tituladas da
formación e profesión. Produciuse unha serie de seis vídeos con
testemuñas de estudantes e profesionais, creouse un portal web para
reunir a información para a promoción dos estudos do Grao de
Enxeñaría Informática e actualizouse e mellorouse a exposición
Pioneras de la Informática y las Telecomunicaciones.
Nesta
liña, Castell Ariño fomentou accións para incrementar a presenza
feminina, como a mentorización de programas en escolas de primaria
(Inspira STEM e Aquí STEAM); e organizou actividades no campus da
UPC ao redor de datas especiais como o 11 de febreiro –Día
internacional da Muller e a Nena na Ciencia–, o Día da Muller o 8
de marzo e o Girls in ICT day no mes de abril. A nivel internacional,
a enxeñeira organizou o ACM-WE womENcourage 2017, congreso do que
forma parte do seu comité directivo desde 2018 e actualmente
preside; tamén organizou en 2018 BGCW; participou en proxectos
europeos de temas de xénero como o GEECCO (Igualdade de Xénero na
Enxeñaría a través da Comunicación e o Compromiso); e é asesora
experta en xénero no WiPLASH (plasticidade sen fíos para
arquitecturas informáticas heteroxéneas masivas).
Núria
é cofundadora da comisión de xénero do Colegio Oficial de
Ingeniería Informática de Cataluña (COEINF) do 2018 á actualidade
e forma parte do comité de expertas da comisión de xénero da
Intercolegial de Colegios Profesionales de Cataluña
(2021-actualidade). Tamén é cofundadora de Mujeres en Ingeniería
Informática (2021- actualidade), a comisión de xénero do Consejo
de Colegios en Ingeniería Informática (CCII). Desde 2018 forma
parte do Steering Committee do womENcourage, organizado anualmente
polo Capítulo de Mujeres de ACM en Europa (ACM-WE), onde a día de
hoxe é a presidenta do seu comité. Foi embaixadora do WiDS 2022 de
Stanford, celebrado en Barcelona o pasado 20 de abril.
Castell
Ariño recibiu varios premios por motivos diversos (calidade docente,
traxectoria persoal ou tema de xénero). Os máis recentes son a
mención honorífica do premio Creu Casas Mujeres para cambiar el
mundo do Institut d’Estudis Catalans (IEC) en 2020; o premio
UPC ao Compromiso Social no ámbito da igualdade de xénero en 2020
(individual) e en 2021 (colectivo); o premio á Personalidade
Destacada de LaNit 2021, outorgado por Telecos.cat e Colexio Oficial
de Enxeñaría en Informática de Cataluña (COEINF); e a Mención M.
Encarna Sanahuja Yll da Generalitat en 2021 polo proxecto de
inclusión na práctica docente da perspectiva de xénero.
Karina
Gibert Oliveras, natural de Figueres (Girona), é catedrática en
Intelixencia Artificial e Ciencia de Datos da Universidade
Politécnica de Cataluña-BarcelonaTech (UPC). É licenciada e co
doutoramento en Informática coas especialidades de Estatística
Computacional e Intelixencia Artificial (IA), sendo cofundadora e
directora desde febreiro de 2021 do centro de Investigación en
Intelligent Data Science and Artificial Intelligence (IDEAI-UPC).
Actualmente, tamén é a vicedecana de presidencia para Igualdade e
Ética do Colexio Oficial de Enxeñaría Informática de Cataluña
(COEINF), e anteriormente foi vicedecana de Big Data, Data Science e
IA do COEINF.
- Karina Gibert
É
experta da Estrategia Catalana de IA (Catalonia.AI) desde 2018. É
membro do Consello Asesor do Observatorio de Ética na Inteligencia
Artificial de Cataluña desde 2020, da Axencia da Transparencia da
Área Metropolitana de Barcelona desde 2021, e do comité de ética
de CIDAI, ademais de asesora da Comisión Europea en ética da
Intelixencia Artificial desde 2019, experta do Senado en Intelixencia
Artificial e Ética en 2021, e directora do proxecto ciutadanIA.cat,
un curso de divulgación sobre IA para toda a cidadanía. A maiores,
Karina Gibert é membro do comité de ética dos datos do
departamento de Presidencia da Generalitat de Cataluña.
En
temas de xénero, é fundadora da Comisión donesCOEINF para a brecha
de xénero en Enxeñaría Informática desde 2018, membros da
donesIAcat da Asociación Catalana de Inteligencia Artificial (ACIA)
desde 2019, y desde 2021 de Mujeres en Ingeniería Informática do
Consejo de Colegios de Ingeniería Informática de España (CCII), e
doutras comisións de xénero.
Neste
2022 é embaixadora da Iniciativa Mujeres en la Ciencia de Datos
(WiDS-Barcelona 2022 de Stanford), posto que tamén ocupou en 2021. É
editora da revista Environmental Modeling and Software do JCR,
Elsevier, membro electo do board da Int’l Environmental
Modelling and Software Society (iEMS), membro do Comité
Computational Statistics and Data Mining for Knowledge Discovery da
Asociación Internacional de Computación Estatística (IASC), e foi
consultora do departamento de Saúde Mental da OMS para a
conceptualización de sistemas de Saúde Mental en países LAMIC. Foi
a investigadora principal no proxecto INSESS-COVID19 para descubrir o
impacto da COViD-19 na vulnerabilidade social (finalista aos Premios
Europeos en Servizos Sociais en 2021). Moi activa en investigación e
produción científica, con máis de trinta anos de experiencia no
uso social da tecnoloxía en ámbitos como saúde, benestar, medio
ambiente e sostibilidade, publicou máis de 450 publicacións
científicas, 44 en JCR, 25 en QI. Liderou tamén o desenvolvemento
da plataforma tecnolóxica critvirtual.com en favor das mulleres
afganas.
En
canto aos recoñecementos, Karina Gibert recibiu unha mención de
honra no Premio Creu Casas nas edicións de 2021 e 2022; o premio
Mulleres Para Cambiar o Mundo do Institut d’Estudis Catalans; o
Premio donaTIC 2018 na categoría académica/investigadora; o
primeiro premio HackingBullipedia 2013, relacionado co famoso chef
Ferrán Adrià, co proxecto GENESIS Soporte de decisións
intelixentes para a creatividade a través da análise evolutiva;
e o Premio ao mellor proxecto europeo de e-Health da UE ao proxecto
K4Care en 2010 polos altos estándares de calidade alcanzados. Tamén
foi finalista dos European Social Services Awards 2021 polo proxecto
INSESS-COVID19 e dos Premios AMETIC 2021 polo proxecto Top Secret
Rosies de xeración de talento feminino.