A Biblioteca Nacional inicia a dixitalización masiva de cintas de audio e vídeo dende os anos 70

A Biblioteca Nacional de España (BNE) iniciou o seu primeiro proxecto de dixitalización masiva centrada en soportes magnéticos de audio (casetes e cartuchos de oito pistas) e vídeo (VHS e Betamax), soportes que non só teñen un alto risco de deterioración física dada a súa natureza, senón que se enfrontan ademais a unha tecnoloxía obsoleta, pois a dispoñibilidade de lectores adecuados e funcionais é cada vez menor, non só no mercado, senón nas institucións depositarias deste tipo de fondos.
Inicialmente tense prevista a conversión a dixital de máis de 650.000 minutos de audio e vídeo, o cal suporá aproximadamente a dixitalización de 4.800 casetes, 859 cartuchos, máis de 5.000 cintas de VHS e Betamax das coleccións da BNE.
Como ocorre na maioría das ocasións, a colección destes soportes chegou á BNE a través da Lei de Depósito Legal. Son por tanto, un reflexo da industria cultural de consumo de masas que mostra os gustos e tendencias no mundo da produción musical e audiovisual dos anos 70 (casetes e cartuchos) e dos 80 en diante (vídeos).
No caso dos vídeos son moitos os títulos dos que soamente queda unha copia en Betamax ou VHS. E é que, aínda que algúns títulos volvéronse a editar en soportes dixitais como o DVD, as cintas magnéticas son documentos únicos debido a que os títulos dixitais responden a novas montaxes e edicións de duración diferente á conservada en VHS ou Betamax. Na colección que se vai a dixitalizar atópanse tanto títulos de documentais como de cine español ou internacional.
Pola súa banda, as casetes foron, xunto aos discos de vinilo, o sistema máis popular de gravación e comercialización do son, polo que unha parte importante da súa edición comercial corresponde con outra idéntica en disco. A colección da BNE é dunhas 160.000 cintas de todos os xéneros musicais e non musicais ou arquivo da palabra. Dado o seu volume, fíxose unha selección para o proxecto de dixitalización, apoiado por Red.es, tendo en conta varios criterios: música española, compositor, letrista ou intérprete español e dentro desta selección, os casetes editados ata 1975. Ao mesmo tempo e cos mesmos criterios, seleccionáronse gravacións non musicais ou Arquivo da palabra, que recollen as voces de poetas, políticos, filósofos, obras de teatro, recitados humorísticos, etc.
Xunto ás casetes vaise dixitalizar outro soporte magnético, a colección de cartuchos. O cartucho é un formato de oito pistas gravadas nun só sentido que alcanzou moi pouca difusión comercial. A colección da BNE é de 3.134 cintas que conteñen na súa maioría música lixeira dos anos sesenta e setenta. Denomináronse música de gasolineira e era un soporte usado sobre todo polos camioneiros.

O proxecto de dixitalización masiva e o seu obxectivo: a preservación

O obxectivo fundamental deste proxecto será a preservación, e aínda que nun primeiro momento todo este material non quedará accesible a través da Rede, estudaranse as posibilidades para esta posta a disposición do público respectando en todo momento a lexislación de propiedade intelectual vixente.
Esta será unha primeira fase, xa que as coleccións de audio e audiovisuais da BNE continuarán sendo unha prioridade de dixitalización para a BNE non só no que a soportes magnéticos refírese, senón tamén aos ópticos (CD, DVD, Blu-ray…).
Todo iso foi posible grazas ao convenio de colaboración subscrito entre a BNE e a entidade pública empresarial Red.es, dotado con máis de cinco millóns de euros, para a preservación dixital e a posta a disposición dos cidadáns dos fondos da BNE.
O primeiro paso lóxico desta preservación será a conversión do sinal analóxico a dixital, o que se consegue basicamente mediante unha dixitalización de alta calidade seguindo recomendacións internacionais acordes co tipo de fondo de que se trata. Recomendacións que fan confluír a calidade do soporte de orixe, a do arquivo dixital resultante e a optimización de recursos dispoñibles (almacenamento, software de codificación e transcodificación…). Esta dixitalización non é garante por si mesma da preservación dos fondos. É por iso que, como en todos os proxectos de dixitalización masiva iniciados ata agora pola BNE, seguiranse todas as recomendacións internacionais que garantan a preservación dixital e reutilización no futuro deste material. Unha misión inherente ás funcións da BNE e que proximamente se poderá ver formalizada no plan de preservación dixital da BNE.