A Fundación RIA reivindica na web do Laboratorio Ecosocial do Barbanza o potencial innovador dos usos antigos
venres, 5 de xuño do 2020
A
Fundación Rede de Innovación Arousa (RIA), impulsada polo arquitecto inglés afincando en Corrubedo, David
Chipperfield, vén de pór en marcha a plataforma online do
seu Laboratorio Ecosocial do Barbanza, barbanzaecosocial.org,
a faciana visíbel deste proxecto creativo e participativo de
dinamización e, tamén, un punto de encontro para intercambiar
achados, información e recursos sobre como crear nova riqueza
botando man de todos os históricos elementos sociais, naturais,
arquitectónicos, turísticos, etnográficos, culturais e produtivos
cos que contan os nosos concellos dende tempos inmemoriais.
Que
é o Laboratorio Ecosocial do Barbanza?
O
Laboratorio Ecosocial do Barbanza é unha iniciativa promovida pola
Fundación Rede de Innovación Arousa (RIA) en colaboración co grupo
de investigación HISTAGRA da Universidade de Santiago de Compostela,
grazas ao financiamento da Fundación Banco Santander e o apoio da
Cátedra Juana de Vega. A iniciativa ten unha duración de dous anos
e busca “dar visibilidade e apoio a aproveitamentos do territorio
que contribúan á súa sustentabilidade ambiental, social e
económica”. Tamén busca “demostrar que son posíbeis e
desexábeis modelos de protección que favorezan ou desenvolvemento
de prácticas agrogandeiras e forestais respectuosas co medio e
innovadoras”.
Tres
áreas de actuación
Para
alcanzar o devandito obxectivo, o Laboratorio centra a súa
actividade en tres áreas da península do Barbanza: os montes
Barbanza, Enxa, Xian, Dordo, Costa de Abaixo e O Sobrado, xestionados
pola Comunidade de Montes veciñais en Man Común de Baroña, no
concello de Porto do Son; o monte de Froxán, xestionado pola
Comunidade de Montes veciñais en Man Común de Froxán, no concello
de Lousame; e por último as Brañas de Laíño, en Dodro.
Tras
este primeiro ano de andaina, o Laboratorio Ecosocial do Barbanza
concluirá coa elaboración dun Atlas de Aproveitamentos
Sustentábeis, unha escolma de coñecemento histórico e actual, na
súa meirande parte de raizame popular e participativa, no que se
avalíen as prácticas de aproveitamento do territorio segundo
criterios de sustentabilidade e innovación. O segundo ano buscarase
impulsar prácticas que cumpran con estes criterios mediante apoio
técnico e económico.
Actividades
desenvolvidas nos últimos meses
A
Fundación RIA lembra que nos meses de xaneiro e marzo, con
anterioridade á situación extraordinaria de crise pola COVID-19 que
estamos a vivir, a entidade e o grupo de investigación HISTAGRA
deron pasos importantes no seu traballo conxunto, tomando datos
directos do proxecto e realizando saídas de campo que incluíron
máis dunha quincena de entrevistas a habitantes de Baroña, Froxán
e Laíño; e visitas aos arquivos dos tres devanditos municipios da
comarca. “Tentamos que a maior parte das persoas enquisadas fosen
maiores de 70 anos, para que a través das súas lembranzas e de todo
aquilo que os seus pais e nais lles transmitiron, puidesen falar
dunha época na que no monte realizábanse unha grande variedade de
actividades, todas elas interrelacionadas”, explican os
investigadores de RIA e HISTAGRA, engadindo que a través destas
persoas “foinos posíbel aprender moito sobre usos e procesos,
coñecendo o tipo de aproveitamentos agrogandeiros e forestais que se
levaban a cabo nestes lugares, cales deixaron de levarse a cabo e que
dificultades impediron a súa continuidade”.
Asemade,
acadáronse datos de valor sobre as relacións que se daban entre
distintas partes do territorio, identificando patróns que se repiten
nas tres localizacións. “Coñecer o pasado destas comunidades e
entender as lóxicas que as facían sustentábeis e autosuficientes é
clave para promover a súa reactivación e deseñar estratexias de
futuro”, fan saber os investigadores, lembrando que a partir de
marzo foi necesario interromper o traballo e mailas entrevistas, unha
liña de acción que agardan poder retomar en datas vindeiras.
- Participantes nas entrevistas realizadas polos investigadores
Respecto
dos recursos que se están a envorcar na plataforma online, o
grupo HISTAGRA filtrou toda a información recompilada nas
entrevistas (que poderán ser consultadas no arquivo dixital Terra
e Memoria), organizándoa en base a temas, como a produción, o
manexo agrogandeiro e forestal, a comercialización, a gobernanza
comunitaria, a identidade e a cultura. Seguindo este fío
elaboráronse nove artigos que xa están dispoñíbeis a través da
sección Investigación da web do Laboratorio Ecosocial do
Barbanza.
Segundo
fan saber dende RIA, a intención é ir publicando cada pouco novos
artigos elaborados polo propio equipo do proxecto ou por expertos
convidados, “de tal xeito que a páxina web poida converterse nun
lugar do encontro de múltiples voces”.
A
páxina web barbanzaecosocial.org
A
páxina web do Laboratorio Ecosocial do Barbanza ten a vontade de
chegar a múltiples audiencias. En primeiro lugar, ás persoas
próximas ás áreas de estudo, que recoñecerán gran parte das
prácticas que se mencionan e que levaban a cabo na súa contorna. O
contido tamén está dirixido á comunidade científica, que atopará
no Laboratorio Ecosocial do Barbanza un acubillo sempre e aberto e
dispoñíbel de información baixo o que poder desenvolver futuras
investigacións e proxectos. Por último, será unha ferramenta de
utilidade para as administracións públicas e as entidades privadas
relacionadas coa planificación do territorio, facilitándolles
claves que lles permitan impulsar estratexias e accións nas que a
sustentabilidade sexa unha premisa.
A
web está accesíbel en galego e castelán (e proximamente estarao en
inglés) e, como dixemos, inclúe 9 artigos elaborados entre HISTAGRA
e Fundación RIA acompañados por gráficos, mapas, vídeos e
ligazóns a outros artigos propios ou páxinas externas.