O CESGA achegou tecnoloxías de seu para acadar a retransmisión en liña de auroras boreais
martes, 2 de setembro do 2014
- Auroras boreais vistas dende o sur de Grenlandia ao abeiro do proxecto GLORIA /Imaxe de J. C. Casado
Unha das grandes vantaxes
das novas tecnoloxías é a capacidade de permitirnos estar nos
lugares máis afastados sen estarmos alí. Ou sexa,
estarmos neses recantos case literalmente. A vantaxe en cuestión
aínda é máis salientábel se falamos de grandes acontecementos que
moitos de nós nunca veríamos se non fose polas TIC. Por exemplo, as
auroras boreais. Uns impresionantes fenómenos naturais que como
saberemos só se poden observar dende as rexións polares e que en
virtude de recursos achegados polo Centro
de Supercomputación de Galicia puideron ser contemplados os días
pasados dende a Rede (en directo dende o fogar) a través dunha
iniciativa de divulgación científica abeirada no proxecto europeo
GLORIA (Global
Robotic-telescopes Intelligent Array, Rede Global de Telescopios
Robóticos) e impulsada polo Instituto de Astrofísica de Canarias
(IAC).
A proposta, desenvolvida
a finais de agosto, permitiu compartir imaxes e actividades
educativas para os estudantes. O valor da experiencia foi ben
destacábel, non só porque se aproximou o afastado, senón polo
abraiantes que son en si mesmos estes fenómenos (cortinas de luz
cambiantes e de diferentes tonalidades).
Entre as institucións
que colaboraron na retransmisión, amais do CESGA, atopáronse o
Exército de Terra do Mando de Canarias (que despregou o sistema de
satélites para as comunicacións en Grenlandia) e os centros de
supercomputación CETA e CSUC, que xunto co centro galego replicaron
o portal da retransmisión. Tamén achegou o seu apoio e máxima
colaboración a Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía
FECYT.
O feito de ter elixido
esta época do ano para permitir a contemplación en directo destes
fenómenos non foi casual. De feito, este é o intre ideal para a
observación, xa que o Sol amosa unha alta actividade de seu, e é
precisamente esa actividade a que produce as auroras.
Segundo nos contan fontes
do IAC, GLORIA é “un innovador e ambicioso proxecto de ciencia
cidadá” que dará acceso libre e de balde a unha rede de
telescopios robóticos a través dunha
interface web. O instituto canario participou no proxecto a
través do Telescopio Aberto Divulgación (TAD). As observacións
leváronse a cabo en varias quendas. Estas corresponderon aos
traballos da expedición Shelios 2014, coordinada polo investigador
do IAC Miquel Serra-Ricart. Ao abeiro desta expedición, comprendida
entre o 23 e o 29 de agosto, observáronse auroras boreais dende o
sur de Grenlandia (primeira quenda) e dende Islandia (segunda).
Podemos ver vídeos e imaxes sobre o seu traballo no portal
sky-live.tv. O primeiro
emprazamento de Grenlandia está situado nos arredores do glaciar
Qaleraliq (lonxitude = 46.6791W; latitude = 60.9896N) o segundo nunha
granxa de Tasiusaq e o terceiro no poboado de Qasiarsuk (Hostal Leif
Eriksson). A segunda localización foi Islandia, os días entre o 26
e 28 de agosto do 2014.
Nas conexións en directo
empregouse durante unha hora unha cámara Canon 5D-MII apuntando cara
ao ceo co obxectivo de transmitir unha secuencia de vídeo dos
movementos, en tempo real. Asemade, tódalas noites, ao longo dunha
hora e cada minuto, cambiouse a imaxe do ceo estrelado para manter
actualizado o portal da emisión. Para a obtención das imaxes
usáronse dous cámaras Canon 5D Mark II (cor), con lentes idénticas
(separadas un mínimo de 1 quilómetro e un máximo de 50
quilómetros).
O porqué das auroras
boreais e austrais
Este fenómenos celestes
prodúcese cando partículas moi enerxéticas orixinadas no Sol
(vento solar) acadan a atmosfera terrestre. A entrada destas
partículas está gobernada polo campo magnético terrestre e, por
esta razón, só poden penetrar polo polo norte (auroras boreais) e o
sur (auroras austrais). As auroras están formadas por inmensas
cortinas luminosas, rapidamente cambiantes e de varias tonalidades. A
emisión de luz prodúcese en alta atmosfera (entre 100 e 400
quilómetros) e débese aos choques do vento solar (esencialmente
electróns) con átomos de osíxeno (tons verdosos) ou moléculas de
nitróxeno.
O proxecto GLORIA
GLORIA é un proxecto de
ciencia cidadá co que se pretende investigar astronomía
aproveitando a intelixencia colectiva da comunidade. Para iso
daráselle oportunidade a todos os internautas de colaborar. Agora
mesmo os usuarios poden contribuír no cálculo da actividade solar
mediante imaxes da superficie solar (fotosfera) obtidas co
telescopios da rede. “Nos vindeiros meses”, contan dende o IAC,
“acontecerán novos eventos e noticias interesantes en GLORIA”.